Σήμερα όμως η κατάσταση έχει αλλάξει ριζικά. Όσοι έχουν χρόνια να επισκεφθούν την πόλη μας, τρομάζουν να την αναγνωρίσουν. Οι παλιές μονοκατοικίες είναι πια είδος υπό εξαφάνιση κι εκεί που φύτρωναν γαζίες και βασιλικά, τριανταφυλλιές και γιασεμιά, λεμονιές και ελιές... και όσα άλλα έκαναν κάποτε παράδεισο τη Νέα Σμύρνη, σήμερα υπάρχει μπετόν! Πανύψηλες πολυκατοικίες αντικατέστησαν τα ταπεινά σπιτάκια και οι ανάγκες για γκαράζ εξαφάνισαν τελείως το χώμα από τους ακάλυπτους χώρους. Ποιους ακάλυπτους δηλαδή; Αφού κι αυτοί οι ελάχιστοι χώροι που στις πολυκατοικίες των προηγούμενων δεκαετιών άφηναν περιθώριο να φυτευτεί κανένα δεντράκι, σήμερα με το νέο οικοδομικό κανονισμό έχουν ελαχιστοποιηθεί τόσο που μόνο γλάστρες μπορεί κανείς πια να βάλει.
Η μπουλντόζα "ξηλώνει" την αγαπημένη αμυγδαλιά στη γειτονιά μας... σε λίγο θα έρθει η σειρά και της αγριοφιστικιάς, του πιο μεγάλου και φουντωτού δέντρου στον κήπο.
Πίσω ακριβώς από τις πολυκατοικίες αυτής της φωτογραφίας είναι το σχολείο μας. Ένα τετράγωνο μόνο μας χωρίζει. Κάποτε, όταν πρωτοήρθαμε στη γειτονιά, το βλέπαμε από το μπαλκόνι. Και βλέπαμε και το βουνό του Αιγάλεω στο βάθος, το Φαληρικό κόλπο, τα καραβάκια να αρμενίζουν στη λαμπερή θάλασσα, τη Σαλαμίνα και την Αίγινα ακόμη στο βάθος. Έπειτα όμως ήρθε το ... τσιμέντο. Τέρμα πράσινο, τέρμα θέα...
Βέβαια δεν μπορεί κανείς να παραγνωρίσει ότι είναι οι ανάγκες της σύγχρονης ζωής που αναγκάζουν σε τούτες τις αλλαγές. Η πρόοδος... Μπορεί κανείς να πάει κόντρα στην πρόοδο; Να σταματήσει την εξέλιξη; Θα τον πουν συντηρητικό και "κολλημένο" στο παλιό και ξεπερασμένο. Αναχρονιστικό και οπισθοδρομικό. Ουτοπιστή και άνθρωπο στενόμυαλο. Είναι πλούσια βλέπετε η γλώσσα μας όταν θέλεις να "στολίσεις" κάποιον. Η γλώσσα μας είναι. Η πόλη μας όμως δεν είναι πια. Ούτε πλούσια σε ομορφιά ούτε και στολισμένη από δέντρα και λουλούδια όπως κάποτε.
Ο καθένας από τους παλιούς μπορεί να διηγηθεί τις δικές του εμπειρίες. Θα σας πω κι εγώ τις δικές μου. Στη Νέα Σμύρνη έφτασα για πρώτη φορά την άνοιξη του 1982. Ως τότε έμενα στο κέντρο της Αθήνας, στην καρδιά δηλαδή της τσιμεντούπολης. Οι δικοί μου, κουβαλώντας μνήμες από το γενέθλιο τόπο μας, το καταπράσινο Πολύδροσο (όνομα και πράμα) της Θεσπρωτίας, αυτή τη συνοικία διάλεξαν για να μου χαρίσουν ένα δικό μου σπίτι.
Ένα χαρακτηριστικό τοπίο από το Πολύδροσο
Εγώ τότε ταξίδευα ακόμη, ναυτικός εκείνα τα χρόνια... το "δασκαλίκι" ήρθε αργότερα. (Βλέπετε, δεν αλλάζουν μόνο οι πόλεις εμφάνιση... αλλάζουν και οι ζωές μας.) Θυμάμαι ακόμη το γράμμα της μαμάς μου που με ενημέρωνε για το καινούριο σπίτι. Ήταν πολύ χαρούμενη γιατί στο πίσω μέρος, στον ακάλυπτο του τετραγώνου, υπήρχαν καταπληκτικοί κήποι, γεμάτοι δέντρα και λουλούδια. Μα και το όνομα της γειτονιάς ήταν ταιριαστό: Άνοιξη! Και ήταν αυτό ακριβώς που αντίκρισα κι εγώ σαν έφτασα εδώ πριν από 26 χρόνια. Καμία σχέση με την πλατεία Βάθης που πέρασα τα γυμνασιακά μου χρόνια. Εδώ, περπατούσες και έβλεπες μαργαρίτες στα χωματένια πεζοδρόμια. Και αμέτρητους ολάνθιστους κήπους. Και δέντρα καλλωπιστικά και άλλα φορτωμένα καρπούς. Αυτή δεν ήταν πόλη, ήταν περιβόλι!
Ήταν... Μα αργά και σταθερά στα χρόνια που ήρθαν άρχισε να αλλάζει. Δεν μπορώ να πω ότι δε νιώθω ενοχές για τούτες τις αλλαγές. Γιατί η πόλη άλλαξε για να μπορέσει να στεγάσει όλους εμάς που αποφασίσαμε να εγκατασταθούμε εδώ. Είμαστε κι εμείς όλοι οι νέοι της κάτοικοι αιτία του προβλήματος. Για το δικό μας το χατίρι εξορίστηκε το πράσινο και φύτρωσε το τσιμέντο. Να μην το ξεχνάμε αυτό!
Και όχι μόνο το πράσινο. Μαζί του εξορίστηκαν και οι παλιοί κάτοικοι! Εννοώ εκείνοι που κατοικούσαν την πόλη μας πριν ακόμη αρχίσουν να χτίζονται πολυκατοικίες. Πριν δύο χρόνια με μια σχετική έρευνα που έκαναν τα Μικρά Τερατάκια, (φύλλο 1ο, φύλλο 2ο - κάντε κλικ στις εικόνες για να τις διαβάσετε άνετα), διαπιστώσαμε με έκπληξη αυτό το στοιχείο. Την τεράστια αλλαγή στη σύνθεση του πληθυσμού της Νέας Σμύρνης. Μόλις το 3,4% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα τη δεκαετία του 1920, ενώ το 87,5% έφτασαν στην πρωτεύουσα μετά το 1950! Βέβαια, το στοιχείο αυτό έχει να κάνει και με την αύξηση του πληθυσμού, όμως δεν αρκεί η αύξηση και μόνο για να δικαιολογήσει το ελάχιστο ποσοστό παλιών κατοίκων. Και μας το βεβαιώνει αυτό και η προσωπική γνώση των γεγονότων και η γνωριμία με τα πρόσωπα της γειτονιάς. Μια τέτοια γνωριμία στάθηκε και η αφορμή για το σημερινό άρθρο...
Όπως κάθε πρωινό Κυριακής, καθόμουν στην κουζίνα με ένα φλιτζάνι καφέ και το λαπ τοπ ανοιχτό. Ξαφνικά άκουσα θόρυβο ασυνήθιστο από το ανοιχτό παράθυρο. Κάποιος περπατούσε στον κήπο του διπλανού σπιτιού. Το ασυνήθιστο έχει την πικρή εξήγηση πως το σπίτι εδώ και λίγους μήνες είναι ακατοίκητο. Η οικογένεια που μέχρι τότε έμενε εκεί, έφυγε ξαφνικά και μια ταμπέλα οικοδομικής εταιρείας εμφανίστηκε στο μπαλκόνι. Σφίχτηκε η καρδιά μου όταν την είδα:
Ένας κήπος λιγότερος στη γειτονιά μας!
Αυτή είναι η μία όψη του προβλήματος. Η άλλη είναι που χάνεις γείτονες που έζησες δίπλα τους για δεκαετίες. Και ούτε ξέρεις πια πού βρίσκονται. Τι απέγιναν.
Να όμως που σήμερα η τύχη μου χαμογέλασε. Ο θόρυβος στον κήπο δεν ήταν άλλος παρά τα βήματα του παλιού σπιτονοικοκύρη, του κ. Σπύρου Σ. Γνώριμος από πολλά χρόνια, όταν ακόμη ο γιος του ο Στέλιος, σπούδαζε στο σχολειό μας. Αργότερα έμαθα πως η μητέρα του κ. Σπύρου, η γριούλα που έβλεπα συχνά στον κήπο τους, ήταν δασκάλα κάποτε στο σχολειό μας. Δεν έτυχε ποτέ να τη γνωρίσω από κοντά. Αλλά και από το μπαλκόνι που την έβλεπα, ένιωθα μεγάλη συγκίνηση. Πόσοι και πόσοι άνθρωποι της γειτονιάς έμαθαν τα πρώτα γράμματα στα χέρια της! Στενοχωρήθηκα πολύ όταν πριν λίγα χρόνια έμαθα πως πέθανε. Όσο και αν έτσι είναι η μοίρα μας, να πεθαίνουμε όλοι κάποτε.... Άνθρωποι, δέντρα, σπίτια...
Ο θάνατος όμως είναι θάνατος αλλά και ο ζωντανός ο χωρισμός είναι κι εκείνος πόνος. Γι' αυτό και χάρηκα πολύ σαν είδα τον παλιό γείτονα ξανά στο περιβόλι του. Γιατί περιβόλι το είχε φτιαγμένο με τα χεράκια του. Κατάφυτο και πάντα περιποιημένο. Με πολύ κόπο δικό του και προς τέρψη και ευχαρίστηση όλων των υπόλοιπων στη γειτονιά. Πόσες και πόσες φορές δεν τον είχα δει να σκαλίζει, να φυτεύει, να ξεχορταριάζει, να κλαδεύει, να ποτίζει... Ξέρετε, θέλει πολλή δουλειά ένας κήπος. Μπορεί το αποτέλεσμα να είναι μαγευτικό αλλά ο "κηπουρός" το πληρώνει με πολύ ιδρώτα. Όπως συμβαίνει δηλαδή πάντα με κάθε τι σπουδαίο. "Τα αγαθά κόποις κτώνται", έτσι έλεγαν οι αρχαίοι παππούδες μας.
Πανοραμική άποψη του περιβολιού του κ. Σπύρου.
Φυσικά δεν έχασα την ευκαιρία... Βγήκα αμέσως στο μπαλκόνι και τον καλημέρισα. Όπως παλιά. Ρώτησα και έμαθα όλα τα νέα τους. Και του ζήτησα να τον βγάλω και μια φωτογραφία. Να τον θυμόμαστε, αφού έφυγαν πια οριστικά από τη Νέα Σμύρνη για άλλη περιοχή, πιο πράσινη και με λιγότερο τσιμέντο. "Ήρθαμε τα άγρια να διώξουμε τα ήμερα", άκουσα μέσα μου να ψιθυρίζουν οι ενοχές μου. Μα πίσω έχει η αχλάδα την ουρά... Η τιμωρία μας είναι που σε λίγο καιρό δεν θα υπάρχει πια αυτό το πανέμορφο περιβόλι. Εμείς φέραμε το τσιμέντο πρώτοι στο τετράγωνο, καιρός μας πια να πληρωθούμε με το ίδιο νόμισμα! Πονάει; Χμ, η αλήθεια ήταν πάντοτε πικρή...
Πέρα όμως από την πίκρα, χρωστάμε κι ένα μεγάλο ευχαριστώ. Στον κ. Σπύρο, φυσικά. Όλοι οι γείτονες! Για την ομορφιά που τόσα χρόνια μας πρόσφερε δωρεάν. Α, μην είμαστε και αχάριστοι, ε; Κι ακόμη του χρωστάμε τη συγνώμη μας. Γιατί, όπως και να το κάνουμε, φταίμε κι εμείς που εκείνος αναγκάστηκε να αποχωριστεί τον κήπο του. Και είμαι βέβαιη πως η δική μας στενοχώρια για το τσιμεντένιο θηρίο που τους επόμενους μήνες θα θάψει την ομορφιά που γλύκανε τη ζωή μας για δεκαετίες, είναι πολύ μικρότερη από τη δική του. Και φυσικά και από της γυναίκας του και των παιδιών του που έζησαν και δούλεψαν το περιβόλι τους και το περπάτησαν. Ιδίοις χερσίν και ιδίοις ποσί και όχι μόνο όμμασι... Έχασα κάποτε κι εγώ ένα κήπο και ξέρω καλά τι σημαίνει τέτοια απώλεια. Πονάει σαν να χάνεις άνθρωπο αγαπημένο. Ίσως και περισσότερο...
Ήρθε λοιπόν σήμερα ο κ. Σπύρος επίσκεψη στο περιβόλι του. Ο εργολάβος δεν έχει βάλει ακόμη μπροστά... Και μάζεψε λεμόνια από τις βαρυφορτωμένες λεμονιές του:
Τις λεμονιές που τις σεβάστηκε φέτος ως και το χιόνι. Ίσως επειδή δε θα τις ξαναδεί... Το χιόνι, που πριν λίγα χρόνια μας πρόσφερε μια άλλη εξωτική όψη του περιβολιού, κάνοντας μας να ξεχάσουμε για λίγο πως ζούμε στην καρδιά μιας μεγαλούπολης:
Τότε ακόμη ζούσε και η μυγδαλίτσα που λίγο πιο πάνω είδατε τη μπουλντόζα να τη σωριάζει. Η μυγδαλίτσα που κάθε Φλεβάρη ζωντάνευε το όνομα της γειτονιάς: Άνοιξη!
Τώρα είναι η σειρά της ξαδερφούλας της. Της μεγάλης καρυδιάς που φύτεψε πριν λίγα χρόνια ο κύριος Σπύρος. Για πότε ξεπετάχτηκε... Θεόρατη έγινε. Κι ας έλεγε ο πατέρας μου, ερασιτέχνης κηπουρός κι αυτός:
"Πες στο γείτονά σου πως η καρυδιά θα του χαλάσει τον κήπο. Έχουν δηλητήριο τα φύλλα της και δεν αφήνουν τίποτε άλλο να μεγαλώσει κοντά της."
Αχ, πατέρα. Δεν πρόλαβε η καρυδιά να χαλάσει τίποτε. Μόνο να ομορφαίνει ήξερε στη σύντομη ζωή της. Μόνο που φέτος τη βλέπω να ξεπετάει φύλλα και με πιάνει μια στενοχώρια, άλλο πράγμα...
Άραγε θα προλάβει να τα βγάλει όλα; Δε θέλω ούτε να τη σκέφτομαι τη στιγμή. Να λείπω καλύτερα όταν θα ορμήσει το θηρίο. Γιατί τα δέντρα, να το σημειώσετε παρακαλώ, έχουνε ζωή. Και όταν τα κόβεις κάνεις έγκλημα. Σκοτώνεις και δολοφονείς εκείνη την ώρα. Και δικαιολογία καμιά δεν υπάρχει. Ούτε και η πρόοδος...
Στον κ. Σπύρο και στην οικογένειά του, που σήμερα θα φάνε τα πιο γλυκά λεμόνια της ζωής τους, τα τελευταία από το περιβόλι τους, αφιερώνω ένα μικρό ποιηματάκι που έγραψα κάποτε κοιτάζοντας από ψηλά τον κήπο τους και όλους τους άλλους όμορφους κήπους της γειτονιάς μας. Με το ευχαριστώ και τη συγνώμη μου:
ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ
12 Ιουνίου 1993
Μόνη μας παρηγοριά πως γλίτωσε η ροδιά... Αυτή βλέπετε είναι σε κήπο πολυκατοικίας που χτίστηκε για να στεγάσει την ίδια οικογένεια που έμενε και παλιά και όχι εμάς τους ξενομερίτες... Είναι ο κήπος της Ελπίδας και του Νίκου και της Γεωργίας... έχει πολλά ακόμη παιδιά η πολυκατοικία τους αλλά δεν ξέρω τα ονόματα. Αρκεί που αυτά που ξέρω, μαθητές του σχολείου μας γαρ, ζωντανεύουν μέσα μου την ελπίδα και τη νίκη και τα έργα της γης... Ελπίζω λοιπόν η νέα πολυκατοικία που θα υψωθεί θεόρατη (είναι βέβαιο αυτό, δείτε και την άλλη που ρίζωσε εκεί που κάποτε φύτρωνε η μυγδαλιά και η αγριοφιστικιά) να αφήνει μια τόση δα χαραμάδα για να βλέπουμε τουλάχιστον και λοξά τον όμορφο κήπο τους. Κυρίως όμως να ευχηθούμε ετούτα τα παιδόπουλα να πάρουν την αγάπη του παππού τους για τον κήπο, γιατί κι εκείνου η αγάπη για τη γη μεγάλη ευχαρίστηση μας έχει προσφέρει τόσα χρόνια...
____________
Οι περισσότερες φωτογραφίες με ένα κλικ μεγαλώνουν και φαίνονται πολύ καλύτερα όλες οι λεπτομέρειες αυτού του κήπου που λατρέψαμε και σύντομα θα τον στερηθούμε...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου